Çağın modern dinamikleri durmaksızın dönüşürken NFT kavramı her geçen gün yükselişini sürdürüyor. Nasıl mı? Günümüz koşullarında dijital eserler blok zincire kaydedilebiliyor. Bu yöntem son zamanlarda oldukça revaçta… Sanatçılar kendi eserlerini koleksiyonerlere NFT olarak satmaya başladı bile. Bir tweetini NFT olarak satışa çıkaran Elon Musk’a 1.1 milyon dolara kadar teklif geldiğini duymuş olabilirsin 🤩
NFT alanındaki potansiyel güç teknolojiye aşina olan kitleleri fazlasıyla heyecanlandırıyor. Çünkü bu yenilikçi kavram sanatın yanı sıra bilimsel ve teknik alanlarda da büyük bir potansiyele sahip. Sistem dijital eserlerin telif hakkı ve ticareti konusunda oldukça işlevsel sonuçlar sunuyor. Dilersen NFT kavramına biraz daha yakından bakalım…
NFT Nedir?
Son zamanlarda herkesin zihninde aynı soru işaretleri geziniyor. NFT nedir? NFT nasıl yapılır? NFT kavramının kripto para birimleri ile ilişkisi nedir? En sade tanımıyla NFT’ler dijital sanat eserlerini ve diğer koleksiyonları blockchain sisteminde türünün tek örneği olan, doğrulanabilir varlıklara dönüştürüyor. Böylece bu ürünlerin ticareti de çok daha kolay ve işlevsel hâle geliyor.
NFT kavramı dijital dünyanın gözdesi hâline gelmiş durumda… Sanatçı, sporcu ve müzisyenlerin yanı sıra yatırımcılar da NFT kavramıyla yakından ilgileniyor. NFT’ler genellikle Ethereum ile uyumlu bir kod ile oluşturuluyor. NFT varlığı bir tweeti, tabloyu, gif’i, futbolcu kartını, şarkıyı veya pek çok yaratıcı çalışma içeriğine sahip dijital dosyaları temsil edebiliyor. Günümüzde NFT eserlere milyonlarca dolar ödenebiliyor. Sıra dışı ve heyecan verici, öyle değil mi?
NFT oluşturma sürecinde pek çok dinamik rol oynuyor. Sanat eserlerinin NFT’leri bir nevi imzalı öğeler gibi… Blok zinciri defteri NFT’nin eşsiz kimliğini ve mülkiyetini doğrulamayı mümkün kılıyor. Kriptografik verilerden oluşan bu eserler blok zinciri teknolojisinin yeteneği sayesinde küresel bir fırtınaya dönüşmüş durumda.
İlk NFT Nasıl Oluşturuldu?
NFT’nin geçmişine dönelim biraz… Aslında ilk NFT’lerin 2015 dolaylarında ortaya çıktığı biliniyor. Kavramın kökeni Ethereum‘daki dijital bir ticaret oyunu olan CryptoKitties’e dayanıyor. Bu oyun orijinal NFT’lerden biriydi. O dönemden bu yana NFT endüstrisi hızla büyüyor. Bu kavram dijital sanatçıların eserlerini üretip satmasına fonksiyonel bir boyut kazandırdığı için yoğun rağbet görüyor.
NFT sayesinde bir blok zincire kaydedilen dijital eser cüzdanda tutulabiliyor, başkasına yollanabiliyor ya da satılabiliyor. NFT’ler pek çok alanda kullanıma uygun… Oyun, dijital sanat, bilim ve pek çok farklı uygulamada NFT’ler oluşturmak, muhafaza etmek ve koleksiyon geliştirmek mümkün.
NFT’ler tasarımları gereği diğer kripto para birimlerinden oldukça farklı… NFT’lerin değerini emir tahtasından ziyade o NFT’nin üreticisi ya da yatırımcısı belirliyor. Aslında pek çok yönüyle fiziksel sanat eserine yatırım yapmak gibi. Varlığın yaşı, kozmetiği ve benzer pek çok dinamik o varlığın değerini belirlemekte önemli bir etken.
NFT’leri bir tiyatro gösterisinin biletleri gibi düşünebiliriz. Her bilet farklı salonu, tarih, izlenecek gösteri ve koltuk yeri gibi bilgiler barındırıyor. Yani aslında sahibine başka bir benzeri olmayan bir görüş açısı sunuyor. Dolayısıyla bu biletler eşsiz… Tam da aynı nedenden dolayı biletlerin bir şekilde değişimi söz konusu değil.
NFT Nasıl Yapılır?
Bir dijital eseri NFT hâline getirmek, işte bütün mesele bu! Bunu yapmak için bahsi geçen dijital eseri bir blok zincir ağına kaydetmek önem taşıyor. Böyle bir işlem ise genellikle Ethereum ağında gerçekleştiriliyor. Ayrıca NFT oluşturmayı mümkün kılan ve NFT pazar yeri olarak tanımlanan internet siteleri üzerinde kendi NFT’lerini oluşturabilir ve dilersen satışa çıkarabilirsin.
Farklı web sitelerinde pek çok koleksiyoner mevcut… NFT haline getirdiğin eserlerini belirlediğin ücretler karşılığında koleksiyonerlere satabilirsin. Ücretli pazar yerlerinin yanı sıra belli bir komisyon talep eden pazar yerleri de var. Kendine ait bir resmi, çektiğin bir fotoğrafı veya bir şarkıyı NFT haline getirmen zannettiğinden çok daha kolay. Üstelik bundan kazanç elde edebilme olanağına sahip olmak işin en renkli tarafı…
NFT Coin Nedir?
NFT Coin yani NFT Token (Non-Fungible Token) değiştirilemeyen, bölünemeyen ve aynısından bir daha üretilemeyen token anlamına sahip. Bu yönüyle NFT’ler Bitcoin ve Ethereum gibi kripto paraların aksine benzersiz dijital varlıklara verilen genel bir ad olarak biliniyor.
Bir Bitcoin’i parçalara bölerek alıp satabilirsin. Aynı zamanda aynı kripto parayı kendi biriminde takas etmen de mümkün. NFT’lerde ise durum daha farklı.
NFT’lerin bir benzeri yok. Bu sebeple başka bir token ile takas edilmesi de mümkün değil. Kripto para ekosisteminde kişilerin itibarı son derece önemli… Peki, bu ne demek? NFT üreten ve satmak isteyen sanatçılar eserlerinin orijinal olduğunu kanıtlamak durumunda. Bunun için NFT pazar yeri uygulamalarının doğrulanmış profil akışından geçmeleri gerekiyor.
NFT’lerle ilgili tecrübeler her geçen gün artıyor. Bu da kavramı anlamamızı daha kolay ve mümkün hâle getiriyor. NFT Coin’lerin içsel değeri o NFT’ye sahip olan üretici ya da yatırımcılar tarafından belirleniyor. Blok zinciri evreni karmaşık bir teknik dünyaya sahip olduğu için işlemler süreci kolaylaştıran platformlar üzerinden sürdürülüyor.
NFT üretebilmen için tek ihtiyacın dijital kripto para cüzdanı… Sonrasında NFT’nin değiştirilemez parametrelerini belirlemen önem taşıyor. NFT’nin fiyatı ne olacak? NFT’den kaç adet üretilecek? Bu gibi özelliklerin belirlenmesinin ardından NFT’ler üretilmiş hale geliyor ve cüzdanına aktarılarak blockchainde kayıt altına alınıyor.
En popüler 7 NFTler:
NFT Satış Siteleri
NFT’nin eşsizliği dijitalde bulunan bir ürünün özgünlüğünü kanıtlama gücünde gizli… Pek çok kripto para birimi gibi NFT ürünler de blockchain üzerinde dijital defterlerde depolanıyor. Video, fotoğraf, futbolcu kartı, tweet ve daha pek çok veri NFT koşullarını sağladığı takdirde özgün olarak tescillenerek NFT satış siteleri içerisine giriş yapabiliyor. NFT’lerin sergilendiği, alındığı ya da satıldığı pek çok platform var.
2015 senesinden bu yana NFT konsepti yükselişini sürdürüyor ve satış hacmini gittikçe artırıyor. NFT pazarı büyümesini sürdürürken pek çok kişi de bu dünyaya adım atmanın yollarını merak ediyor. Böyle bir noktada kişiler NFT satış siteleri ile ilerliyor. Elbette pek çok soru işareti mevcut.
Hangi NFT siteleri daha uygun? Ücretsiz NFT satış siteleri var mı? Kullanıcılar bu soruların yanıtını bulmak için araştırmalarını sürdürüyor.
Binance
Dünya genelinde kripto para işlemi açısından en yüksek işlem hacmine sahip platform olmasının yanı sıra Binance, NFT oluşturma ve satma hususlarında da geçerli bir alternatif olarak tercih ediliyor. Bunda geniş bir satış pazarına sahip olmasının etkisi büyük.
Opensea
Opensea, bu pazara ilk giren sitelerden biri… Dolayısıyla NFT konusuna oldukça hâkim ve satış hacmi de büyük. Geniş bir ürün yelpazesine sahip olmasının yanı sıra NFT oluşturma basamakları da son derece kolay.
Super Rare
SuperRare, Ethereum blok zinciri ile oluşmuş NFT satış siteleri arasında yer alıyor. Özellikle resim sanatçıları için uğrak bir site… Bu tür eserler açık arttırma ya da sabit fiyat ile satılabiliyor. Burada alım satım yapabilmek için ise Metamask cüzdanı gerekli.
Rarible
NFT satışı konusunda Türk kullanıcıların da en yoğun ilgi gösterdiği platformlardan biri olan Rarible, Ödül sistemleri ve müzayedeler içermesinin yanı sıra coin olarak Ethereum kullanıyor.
Nift Gateway
NFT satış siteleri arasında kredi kartı kabul etmesi ile önemli bir avantaj sunan Nift Gateway, büyük bir kitleye ve satış hacmine sahip. Kabul süreci ise bahsi geçen diğer sitelere kıyasla daha kolay.
NFT Telif Hakları
NFT sisteminde dijital eserler bir blok zincire kaydediliyor. Yani dijital olarak meydana getirilen eser blok zinciri teknolojisi ile güvence altına alınmış oluyor. NFT haline getirilen ve dijital para gibi saklanabilen ya da satılabilen bu ürünler teknolojinin evrimleşmesinde önemli bir eşik. Zira eserin kime ait olduğu blockchainde kayıtlı olduğu için telif hakkı açısından da önemli bir avantaj sunuyor.
Esasında NFT kavramı telif haklarının içeriğini kökten bir değişimle etkilemiyor. Eserin NFT formatında satışı veya bağışı yalnızca kripto varlık için geçerlidir. Eser üstündeki mali hakların devrinde uzlaşılmadıysa eser sahibi yine telif hakları sahibi olarak kalır. Karşı taraf ise NFT eserin sahibi olur. Yani eser sahibi ilk telif hakkı sahibi olarak maddi ve manevi haklarını lisans sözleşmesine konu etmediği takdirde NFT eserinin bu haklarının kullanımını devretmemiş oluyor.
NFT kavramının önemi telif hakları cephesinde bir dijital bandrol görevi görmesiyle beliriyor. Çünkü bu kavram telif haklarının takibi açısından önemli bir kolaylık sunuyor ve eserle ilgili telif hakkı sahibi olan kimsenin maddi ve manevi haklarının ihlalinin önlenebilmesi açısından parlak bir avantaj yaratıyor.
Fiziksel varlıkların dijitalleşmesi şimdiye kadar aşina olduğumuz pek çok süreci yeniden tasarlamamıza yol açabilir. NFT’nin gelecekteki kullanım potansiyeli değerlendirildiğinde küresel çapta senaryolar ön plana çıkıyor. NFT dünyasındaki iş modelleri şu an için hayal gücümüzle sınırlı olsa da gelecek sürprizlere gebe…
Telif hakları açısından yarattığı olumlu etkiler NFT’yi gözde bir kavram hâline getirirken eser sahiplerinin sanatsal üretim yapmasını da teşvik ediyor. Telif hakkının gerçek sahibinin izinin sürülmesi ve hakların korunabilmesi açısından oldukça yararlı… Ancak elbette zaman içerisinde NFT kavramının fikri mülkiyet hukukunda yerinin daha sağlam bir konuma yerleşmesi bekleniyor.
NFT’lerin Sunduğu Avantajlar
- NFT’ler sanatçıların üretimlerini teşvik ediyor. Bir sanatçı NFT kavramı sayesinde dünyanın her yerine eserlerini ulaştırma şansına sahip. Yani dijital eserlerin üretiminin yaygınlaşması sağlanıyor.
- NFT kavramı aracı kurumların önüne geçerek alıcıyı ve üreticiyi daha kolay, hızlı ve etkili şekilde bir araya getirmeye olanak sağlıyor.
- Satın alınan eserin el değiştirmesi hâlinde telif hakkı avantajları sayesinde sonraki el değiştirmelerde üreticinin pay sahibi olmasını sağlıyor. Yani sanatçının haklarını koruma altına alıyor.
- NFT’lerin her biri spesifik bir kullanım alanına sahip. Ürünler çoğaltılamıyor veya parçalanamıyor. Örneğin bir oyun için alınan içerik başka bir oyunda kullanılamıyor.
- NFT süreci blockchain üzerinde ve akıllı kontratlarla işlem gördüğü için silinme veya değiştirilme gibi bir durum söz konusu değil.
- NFT’lerle ilgili olarak her ürünün orijinalliği şeffaf bir biçimde kontrol edilebiliyor.
Sanal ayakkabılardan oyun içeriklerine, fotoğraflardan tweetlere uzanan geniş NFT yelpazesinde pek çok ürün dijital mülk olmaya aday. Bu eşsiz varlıklar blok zinciri teknolojisiyle kuvvetlenerek geniş bir satış, kazanç ve üretim ağı yaratıyor. NFT kavramı hayal gücümüzün de gelişmesiyle birlikte daha çok uzun yıllar hayatımızda yer edecek gibi görünüyor.
NFT kavramı hayal gücümüzün de gelişmesiyle birlikte daha çok uzun yıllar hayatımızda yer edecek gibi görünüyor.
NFT kavramı hayal gücümüzün de gelişmesiyle birlikte daha çok uzun yıllar hayatımızda yer edecek gibi görünüyor.
Mavi
Senarist – Metin Yazarı
