Birçok özel gün gibi, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü de yıl aşırı “kutlanan”, kolayca tüketilebilen ve en kötüsü de ana mesajıyla çelişebilen bir gün haline geldi. Bugün artık, kadınlar ile ilgili veya onlar adına büyük laflar ederek değil, onların haklı mücadelelerine ışık tutacak ve onlara güç katacak gerçek adımlara odaklanmamız gerekiyor.

Tam da bu nedenle, yaşamın her alanında olduğu gibi, freelance kültüründe “elinin hamuru ile” (!) sektöre güç katan kadınların başarılarını görünür kılmak ve bu yolda önlerine çıkan engelleri bir kez daha paylaşmak istedik. Güncel rakamlarla derlediğimiz bu çalışmanın tüm kadın freelancer’lara ışık tutmasını ve bu kültürle tanışmayı hedefleyen tüm kadınlara ilham vermesini umuyoruz 👀

Gitgide Güçleniyoruz: Freelance Kültüründe Kadın İş Gücü Oranı

Payoneer Survey tarafından paylaşılan “2020 Küresel Serbest Çalışan Gelir Raporu”na göre, freelance iş modeliyle tanışan kadın sayısı günden güne artıyor. Araştırmaya göre freelance sektöründeki kadın iş gücü oranı, yıllara göre aşağıdaki gibi sıralanıyor:

  • 2015 yılında %22,
  • 2018 yılında %23,
  • 2020 yılında %24.

Ayrıca Fransa, Almanya dâhil, Avrupa’nın bazı önemli ülkelerinde faaliyet gösteren ve freelancer’lar ile markaları/alıcıları bir araya getiren bir oluşum olan Malt’ın sunduğu rapor da gelişimi gözler önüne seriyor. Gelin, şimdi, bazı sektörlerdeki kadın iş gücünün yıllara göre değişen oranlarına Fransa özelinde göz atalım.

  • Teknoloji ve data: 2016’da %6, 2020’de %8,5 kadın
  • Proje yönetimi: 2016’da %23, 2020’de %30 kadın
  • Web ve grafik tasarım: 2016’da %40, 2020’de %50 kadın
  • Görüntü ve ses: 2016’da %17, 2020’de %24 kadın
  • İletişim: 2016’da %57, 2020’de %67 kadın
  • Pazarlama: 2016’da %32, 2020’de %32 kadın
  • İş danışmanlığı: 2016’da %23, 2020’de %27 kadın

Burada sıralanan çoğu sektörde erkek hakimiyeti sürüyor gibi gözükse de dört yılda değişen yüzdelik oranları da hafife almamak gerek. Bu değişim, aslında eşitlik için atılan emin adımların yalnızca ufak bireer tezahürü! Ayrıca bu araştırma, her ne kadar freelance çalışma modeli doğrultusunda yapılmış olsa da tam zamanlı çalışma modelinde de benzer rakam ve durumların geçerli olabileceğini net bir şekilde söyleyebiliriz.

Neden Freelance Çalışma Modeli Tercih Ediliyor Olabilir?

Aslında bu sorunun cevabını hepimiz içten içe biliyoruz 😌 İş yerine ulaşmak için yolda geçirdiğin süreyi başka bir amaçla daha verimli kullanabilmek, günü ihtiyaç ya da isteklerine uygun bir şekilde planlayabilmek, daha özgür hissetmek… Daha önce freelance iş deneyimi olmayan kişiler için bu model korkutucu da gelebiliyor. Ancak bu “rüya gibi” işleyen sistem, hem çalışanlar hem de işverenlerin katkısıyla gitgide daha da yaygınlaşan ve kendi kurallarını keskinleştiren bir çalışma modeli haline geliyor.

Özellikle COVID-19 sürecinin, hem uzaktan hem de freelance çalışma modeline çok hızlı geçiş imkânı sağladığını biliyoruz. Profesyonel freelancer’lar ile markaları bir araya getiren Flexing It’in verilerine göre COVID-19 sonrasında platformdaki freelance çalışan sayısında %200’lük bir artış görüldü.

Tam da bu noktada freelance çalışanların “Ya yaptığım işin parasını alamazsam?” gibi temel sorularından birine değinmek faydalı olabilir. Burada da yine güzel gelişmelerden bahsedebiliriz: Tıpkı Bionluk gibi, freelance ve iş verenler arasında aracılık yapan, hem bütçe hem de iş anlamında güvenilir alanlar sağlayan tüm oluşumların da desteğiyle, bu endişeler neredeyse tarih olmak üzere.

Elbette ki bu artılar tek başına freelance çalışma modelinin benimsenmesinin tek nedeni olamaz. Eğer freelance çalışmanın kazancını olumsuz etkileyeceğini düşünüyorsan şimdi, seni şaşırtacak bir veri sunacağız: Payoneer Survey’in paylaştığı “2020 Küresel Serbest Çalışan Gelir Raporu”na göre freelance çalışanların kazandığı saatlik ücret, tam zamanlı çalışanların kazandıklarından fazla.

Yine bu rapor kapsamında; dünya çapındaki freelancer’ların saatlik kazandığı ortalama ücret kişi başı 21$ iken buna karşılık tam zamanlı çalışanların ise 19$ kazandığı belirtilmiş. Dolayısıyla, saatlik ücretini kendin belirleyerek dilediğin alanda ve dilediğin zaman diliminde daha fazla gelir kazanma imkânına adima sahipsin. Bunun yanında çalışma düzenini kendi belirleyen çalışanların, yani freelancer’ların, daha mutlu iş hayatları olduğu da artık herkesçe bilinen bir gerçek haline geldi bile!

Kadınlar Açısından Freelance Çalışma Modeli

Freelance iş modelinin kadınlar arasında nasıl bir yerde konumlandığına baktığımızda ise hikaye yine oldukça paralel ilerliyor. Diğer bir deyişle veriler, kadınların freelance çalışarak elde edebilecekleri gelirin daha fazla olma potansiyelinin altını çiziyor.

Ne yazık ki dünyanın hemen hemen her yerinde faaliyette olan pek çok sektörde, aynı pozisyonda çalışan kadın ve erkeklerin maaşları eşit değil. Bu, kadın-erkek eşitsizliğinin çalışma dünyasındaki en rahatsız edici yansımalarından biri. Evet, freelance çalışma modeli de daha fazla gelir elde etme imkânı sağlamasına rağmen bunun üstesinden ne yazık ki tam olarak gelebilmiş değil. Fakat bu iki çalışma modeli karşılaştırıldığında freelance çalışmak daha avantajlı görülüyor.

Dünya Ekonomi Forumuna göre;

  • Tam zamanlı bir işte çalışan kadın, erkeğin kazandığının ortalama %64’ünü kazanıyor.
  • Freelance çalışan bir kadın, erkeğin kazandığının %84’ünü kazanabiliyor.

Hem maddi hem manevi bu avantajlar, freelance dünyasında kadın çalışan sayısının artmasını sağlıyor. Fakat World Bank Data’nın 2019 verilerine göre tam zamanlı çalışan kadınların sayısı, freelancer kadınlara göre daha fazla. Veriler, küresel iş gücündeki kadın çalışan oranının %39, freelance çalışanlar arasında yer alan kadın oranının ise %24 olduğunu söylüyor. Bu ortalamanın üzerinde kadın freelancer’a sahip olan ülkeler arasında ise %62 ile Filipinler, %47 ile Amerika Birleşik Devletleri, %34 ile Sırbistan, %30 ile Arjantin ve Ukrayna yer alıyor.

Freelancer’lar ile iş verenleri buluşturan başka bir platform olan Flexing It’in verilerine göre, COVID-19 sonrasında platformdaki yeni freelancer çalışan kayıtlarının %200 artığından bahsetmiştik. Fakat aynı araştırma verilerine göre ne yazık ki bu yüzdenin %30’u ve hatta daha azını kadın freelancer’lar oluşturuyor.

Tabii hemen sonsuz bir karamsarlığa da kapılmamak gerekiyor. Birleşik Krallık’ta bağımsız profesyonel çalışanların birliği olan IPSE, 2008’den 2019’a kadar freelancer kadın profesyonellerde %63’lük bir artışın olduğunu belirtiyor. Elbette ki bu fark da kapanmalı! Eşitliğin sağlanması için kadınlara, isterlerse tam zamanlı isterlerse freelance çalışma düzeninde ihtiyaç olduğunu unutmamak gerekiyor.

Daha özgür, daha keyifli, kendine bolca zaman ayırabileceğin ve -veriler doğrultusunda konuşmamız gerekirse- tam zamanlı kazandığından daha fazla gelir elde edebileceğin (burada elbette senin deneyim seviyen ve aldığın işler de önemli) bir çalışma modeli arıyorsan freelancer olabilirsin. Sadece ülkemizde değil, tüm dünyada bu sektörün gelişmesi, güç kazanması için daha çok kadın freelancer’a ihtiyacımız olduğunu, veriler bize gösteriyor.

Asla unutma; freelance çalışma düzeninde hem yaptığın hem yapacağın işlerle ön plana çıkabilir, üstelik çalışma planını kendin düzenleyebilirsin. Eminiz ki kariyerinde attığın adımlarla freelance sektörünü de daha güçlü kılacaksın! Birlikte daha güçlüyüz! 🤩♀🌎👩‍💼

Görsel tasarım: Valeria Alvarez